Thành cổ Nghệ An
Năm 1803, Gia Long ra Bắc, chọn làng Vĩnh Yên nằm phía Tây Bắc Dũng Quyết (khu vực thành cổ bây giờ) xây trấn sở. Năm 1884 chính thức dời tấn từ Dũng Quyết về Vĩnh Yên, cho xây thành Nghệ An bằng đất.
Mãi đến năm 1831, vua Minh Mạng mới cho xây lại thành bằng đá ong theo kiểu Vô-băng (Vô-băng là tên một tướng Pháp có sáng kiến thiết kế kiểu thành này). Thành có 6 cạnh, chu vi dài 603 trượng (2.412m), cao 1 trượng, 1 tấc, 5 thước (4,42m), diện tích 420.000m2 bao xung quanh có hào rông 7 trượng (28m), sâu 8 thước ta (3,2m). Lúc khởi công, triều đình nhà Nguyễn đã huy động 1000 lính Thanh Hóa, 4000 lính Nghệ An. Đến thời vua Tự Đức, khi nâng cấp phải lấy 8599 phiến đá sò từ Diễn Châu và đá ong từ Nam Đàn, 4.848 cân voi, 155 cân mật mía với tổng kinh phí là 3.688 quan tiền – một số tiền khổng lồ lúc bấy giờ.
Thành Vinh xây dựng được một thời không lâu thì vào năm 1818, thủ lĩnh Hầu Tạo đã đưa nghĩa quân tiến vào trong thành làm cho tầng lớp thống trị hoảng sợ. Năm 1858, trước họa xâm lăng của thực dân Pháp, thành Vinh được tổng đốc Võ Trọng Bình củng cố sẵn sàng chống lại quân xâm lược nhưng triều đình nhà Nguyễn theo đối sách chủ hòa, ra lệnh điều Võ Trọng Bình đi nơi khác. Tháng 7-1885, quân Pháp do viên đại tá Bô Mông làm chỉ huy đánh vào thành Vinh, sau mấy phát đại bác uy hiếp, thành Vinh dễ dàng rơi vào tay thực dân Pháp.
Năm 1930, trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, thành Vinh, nơi có nhà lao Vinh, lại chứng kiến sự đấu tranh kiên cường, bất khuất của hàng trăm chiến sĩ cộng sản và sự đàn áp tàn bạo của thực dân Pháp.
Tối ngày 13-1-1941, Đội Cung xuất phát từ đồn Rạng, Thanh Chương kéo quân lên tiến công và chiếm được đồn giặc Pháp ở Đô Lương, rồi tổ chức lực lượng tiến thẳng về Vinh, tiến công vào doanh trại lính Pháp đang đóng trong thành Vinh. Nhưng việc không thành, thành Vinh lại chứng kiến sự hy sinh anh dũng của Đội Cung và cộng sự. Và ngày 20-8-1945, dưới sự lãnh đạo của Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Nghệ An, quân và dân địa phương đã ồ ạt tiến công vào giải phóng thành Vinh.
Thành Vinh gắn liền với nhiều biến cố của lịch sử, sự phá hoại của chiến tranh, giờ đây di tích thành Vinh hầu như là phế tích, chỉ còn lại 3 cổng thành và khu hồ bao quanh. Gần đây thành cổ Vinh đang được tu tạo lại để xứng đáng với vị thế lịch sử của mình và trở thành điểm tham quan du lịch.
