Nguyễn Ánh (1762 – 1819)

Vua đầu tiên, sáng lập triều đại nhà Nguyễn, hiệu là Gia Long, tên thật là Nguyễn Phúc Ánh, sinh năm 1762.

Năm 1777, khi chúa Nguyễn Phúc Thuần và Nguyễn Phúc Dương bị Tây Sơn giết, Nguyễn Ánh chạy thoát, xây dựng lực lượng, quyết chí khôi phục chính quyền dòng họ nhà mình.

Năm 1780, xưng vương nhưng vẫn theo niên hiệu nhà Lê, tiếp tục chống quân Tây Sơn. Sau nhiều năm thất bại, phải trốn tránh khắp nơi. Mãi đến khi anh em nhà Tây Sơn bất hòa, xung đột, Nguyễn Ánh mới chiếm được Gia Định (1787), sau đó tiến quân đánh Phú Xuân.

Năm 1802, đánh bại quân của Quang Toản, Nguyễn Ánh chiếm Thăng Long, làm chủ cả nước, lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Gia Long.

Khi lên ngôi vua, Gia Long đã đặt quan hệ ngoại giao với nhà Thanh, Xiêm La, Chân Lạp; ban hành luật Gia Long (1815) gồm 398 điều và tổ chức bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương, chuyển kinh đô về Huế, chấn hưng văn hóa giáo dục…

Năm 1819, Gia Long qua đời, con thứ là Nguyễn Phúc Đảm lên thay, hiệu là Minh Mạng