Nguyễn Văn Cừ (1912 – 1941)

Nguyễn Văn Cừ quê ở làng Phù Khê, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo giàu lòng yêu nước. Anh là học sinh xuất sắc của trường Bưởi (Chu Văn An ngày nay). Năm 1927, anh bị đuổi học vì tham gia phong trào yêu nước.

Năm 1929, anh được kết nạp vào chi bộ đầu tiên của Đông Dương cộng sản Đảng.

Sau ngày thành lập Đảng (3/2/1930), anh được bầu làm Bí thư đặc khu ủy Hòn Gai – Uông Bí, sau đó bị địch bắt kết án khổ sai, đày đi Côn Đảo. Trong nhà tù, anh vẫn tiếp tục lãnh đạo anh em đồng chí đấu tranh, học tập lí luận.

Năm 1936, anh được trả tự do và hoạt động tích cực cho Xứ ủy Bắc Kì trên mọi mặt công tác.

Năm 1937, anh được cử vào Ban Thường vụ trung ương Đảng và làm Tổng Bí thư của Đảng (3/1938).

Mùa thu năm 1939, trước nguy cơ Chiến tranh thế giới thứ hai, thực dân Pháp phát xít hóa bộ máy cai trị. Nguyễn Văn Cừ vào Sài Gòn họp Hội nghị TW lần thứ VI đề ra nhiệm vụ tập hợp toàn dân đấu tranh giải phóng dân tộc.

Tháng 6/1940, anh bị địch bắt và tra tấn dã man nhưng vẫn giữ khí tiết kiên trung người cộng sản. Ngày 28/8/1941, anh và một số đồng chí lãnh đạo của Đảng bị xử bắn tại trường bắn Hóc Môn.